Waarvoor je visualiseren kunt gebruiken
Visualiseren is niet hetzelfde als tekenen of plaatjes zoeken bij een tekst.
Het is een manier om informatie te structureren op een manier die het brein begrijpt: helder, overzichtelijk en gedeeld.
Neem bijvoorbeeld een retrospective. Iedereen deelt zijn observaties, maar de energie is vlak. Er worden wat opmerkingen gemaakt over wat goed ging en wat beter kan, maar de echte patronen blijven onzichtbaar. Visualiseren kan helpen een stap verder te komen.
Begin klein, bijvoorbeeld met een check-in waarin iedereen zijn gevoel over de sprint uitdrukt als een weerbericht: zon, wolk of storm. Of ga een stap verder en laat het team de sprint visualiseren op een energielijn, waarin ze gebeurtenissen plaatsen op een as met motivatie of intensiteit. Ineens wordt zichtbaar waar het schuurt, waar trots zit en waar energie weglekt. Mensen reageren op wat ze zien, niet alleen op wat ze horen.
Ook tijdens refinements kan visualiseren wonderen doen. Iedereen heeft het wel eens meegemaakt: een user story wordt eindeloos besproken, maar pas in de sprint blijkt dat de helft van het team iets anders voor zich zag. Door het proces of de gebruikersstroom te visualiseren, gewoon op een whiteboard, of met blokken en pijlen in Miro of PowerPoint, leg je zekerheden en aannames op tafel of maak je een duidelijk overzicht welke factoren allemaal meespelen. Het resultaat is een gedeeld beeld, iets tastbaars waar je het samen over kunt hebben. Dit werkt niet alleen voor refinements op team niveau, maar ook voor grotere projecten binnen of buiten een afdeling.
Bij gesprekken over productvisie of roadmap is het effect minstens zo groot. Dit kan twee kanten op gaan: of er is geen duidelijke product visie en er wordt vooral ac-hoc geacteerd, of de woorden als “waarde”, “strategie” en “impact” vliegen over tafel, maar niemand ziet het geheel. Zodra je het visueel maakt met een tijdlijn, impactmap of route van “nu” naar “daar”, ontstaat er focus en rust in het team. Mensen zien hoe ideeën zich tot elkaar verhouden en welke stappen echt belangrijk zijn. En als je niet weet waar je moet beginnen spreek dan gewoon je idee in en vraag een AI-tool zoals Copilot of ChatGPT om mee te denken over een eerste visualisatie.
Visualiseren helpt ook bij samenwerking en rollen. In teams waar het wat stroef loopt, blijft veel impliciet: wie pakt wat op, waar overlappen verantwoordelijkheden, waar zitten de gaten? Vaak ligt dit een beetje gevoelig, omdat Developers vaak meerdere personen zijn, en Product Owner of Scrum Master individuen zijn. Hoe voorkom je dat het zij tegen mij wordt? Dit kan door een lijstje te maken van alle werkzaamheden en dit te plotten op twee of drie cirkels die overlappen. Zo kun je zichtbaar maken waar iemand zich nog meer mee bezig houdt en bespreken hoe je met de gedeelde werkzaamheden omgaat.
Zelfs iets praktisch als impediments wordt krachtiger als je het zichtbaar maakt. Dat iets hindert of een probleem wordt meerdere keren besproken, maar de echte urgentie voor een oplossing blijft achter. Zet het impediment maar eens bovenaan de agenda van je meeting met een dikke grote rode datum erop vanaf wanneer het speelt. Reken maar dat er dan anders mee omgegaan wordt. Mochten de frustraties over bepaalde impediments groeien, dan kun je ook de circle of influence uittekenen, de impediments plotten en die bespreken.
